Cikli "Jashtë eklipsit"

DASHURI E VDEKUR

Çdo herë që niste shoqërimi  ynë,

çdo herë që fshiheshim gjireve të largëta të detit,

shkëmbinjtë e nënujshëm të luftës së klasave

na e përmbysinin barkën e dashurisë.

Pranë teje zëra. Mbeturina të hedhura nga anijet.

Sanalle të nxjerra në tokë e të shpuara në kurriz

si dëshmi të netëve të stuhishme.

Kaq herë fati na nxori  jashtë lundrimit,

si këta sanallë të gjymtuar pranë teje në kumin e lagur!

Nuk e di sa kohë, pastaj,

jam  endur rrugëve të trishtimit

ku  ndërtesat e netëve  kërruseshin mbi mua

si një grumbull të verbërish të ngurrosur.

Përmes drurëve të shtrembëruar nga dhimbja

më shfaqej një mjegull e përgjakur.

Dukej sikur gjithë trungjet e drurëve ishin mbushur me

 afishet

                                                         e dashurive të vdekura.

Pylli i nervave

kuiste

poshtë erërave të zemërimit.

A e kini parë ndonjëherë si diellin e zë hëna

dhe drita përpëlitet në asfalt si një qengj i therrur?

Ai qengj isha unë që përpëlitesha

në kërkim të asaj drite

që ca zyra të fshehta ma kyçnin

nëpër dosje të errëta.

Si do ta gjeja dritën time që të shikoja kohën jashtë

                                                                           eklipsit?

Limjon, 1975-2011

GJAKU I LULEVE

Tanket derdhin gjakun e luleve.

Gjakun e lulekëmborës me gjuhëzën e saj të prerë,

të luledeleve që sapo kanë ngritur kokën me ndrojtje,

të lules “Mos më prek” (që mizorisht e prekën),

të trëndafilave,  tulipanit,  mimozës,

gjakun e të gjitha ngjyrave dhe spektrit të dritës

që bien pre e rrapëllimës së hekurt të zinxhirëve.

Dhe unë e dëgjoj rënkimin e barit,

tufën e zogjve  shtegëtarë që vijnë nga larg dhe

                                    mërgojnë  sërish të tromaksur,

valën që ngjiret duke të folur,

zebelinat e reve që lundrojnë indiferente mbi kokat tona,

muzgun që ulet nëpër stola si një i verbër me qindarkat

                                                                           e yjeve   të tij,

Katerin e Radës që rrëmbehet në bazën detare  atje tej.

Papritur firasin kalimtarët,

firasin vajzat e reja që me pëshpërimat dhe  sekretet

      e tyre mbushnin ajrin.

Dëgjoj  tytat e gjata të tankeve që godasin dyert 

       e bankave

si kryedashët para portave të qyteteve mesjetare.

                       

           

Mijëra sy të  trishtuar  prapa  dritareve përplasin qepallat

si diafragma aparatesh fotografikë.

Si për ironi zinxhiri i florinjtë i dritës atje tej

kopsit gjoksin e ditës. Po kush

do të kopsisë  dhimbjen e nënave  që do të vijë si një 

                                                                        ulurimë e

                                    thekshme e Kanalit të Otrantos?

Ç tragjedi bëhet gati në kaltërsinë verbuese të  Jonit?

Tanket derdhin gjakun e luleve.

Shtrirë përtokë simetria e zëmbakëve,

algjebra e lulishteve,

gjeometria e trotuareve,

shtrirë përtokë shteti.

Sarandë, 1997

NE TË PAGOJËT

Ata na censuronin gjuhën

dhe na përplasnin para hundëve dyert e redaksive.

Ata bënin shkrime festive, vjersha festive, jetë festive

dhe shkelnin mbi gjuhët tona të prera,

mbi librat tanë që i hiqnin nga libraritë, bibliotekat

dhe i kthenin sërish në brumë.

Po çuditërisht, kur ra gongu i lirive,

partitë e para liberale mbanin nënshkrimet e tyre.

Sarandë, 1993

HIRI I DITIRAMBEVE

Liria kishte mërguar nga Franca.

E shoqëronte atë Hygoi  i veshur tebdil

me emrin e një punëtori tipograf

në pasaportën e tij të  rreme.

Kur ulej netëve të Brukselit dhe hartonte “Ndëshkimet”.

ata, që i këndonin ditirambe tiranit që uzurpoi atdheun,

shihnin me llahtari si u digjeshin letrat në duar.

Të nesërmen pyesnin të habitur njëri-tjetrin:

ç’rrufe në të kthjellët

binte para tryezave  të tyre të shkrimit?

Mbyllnin dritaret, errësonin dhomat

dhe nën dritën e një qiriri

nisnin përsëri ditirambet për tiranin

dhe përsëri hiri i letrave si hiri i kufomave

u mbetej në duar.

Ku ta dinin ata se Hygoi në ato çaste

derdhte tërë rrufetë e zemërimit

që shkrepëtinin në ajër drejt Francës?

Limjon, 1979

SHISHJA

Kujt i shkoi ndërmend përpilimi i atij dokumenti

të fshehtë për të shfryrë në atë moshë të njomë

dufin e poshtërimeve? E nënshkruam sipas radhës atë

 statut  të dhimbjes: Mehmet Delvina,

Avni Delvina, Luan Mato dhe në fund, unë, më i vogli

            prej  tyre. Të fshehur aty poshtë,

midis të çarave të shkëmbinjve të Jonit, u betuam se

 nuk do të tradhtonim njeri tjetrin, se nuk do t’i 
tradhtonim prindërit tanë që vuanin dënimin

 në Kalanë e Gjirokastrës, se nuk do të tradhtonim

  tapitë e lashta të fisit, bibliotekat me

raftet e rënduara, fletoret e ditarët me kaligrafinë  e

            mahnitshme. Nuk do t’i tradhtonim

tablotë  klasike të të parëve me kornizat e tyre hijerënda.

I mbyllëm të gjitha në shishe, duke pikuar mbi tapën

e saj dyllin e nxehtë për ta izoluar nga uji.         

Midis të çarave karstike të shkëmbinjve,  në mes të

gaforeve e cironkave, lëshuam në  ujëra sekretin tonë

të madh, me shpresën se dallga do ta çonte në të tjera

 vende,  në të tjera kohëra për të dëshmuar fatin

tonë. E duke kaluar  vitet, sa herë frika na çoi te

shkëmbinjtë, se mos deti na dekonspironte dhe e nxirrte

në breg atë të fshehtë!

Nuk e di në ç’oqeane, bashkë me dallgët, shfryn ende

dufin tonë të dikurshëm ai mesazh i mbyllur në shishe

Sarandë, 2011

KRIMBI

Sa herë që ulesha të shkruaja, tryezën time e brente një

                        krimb. Gërr, gërr,

punonte brenda lëndës së drurit ky minator i çuditshëm

që bënte garë me gërvishtjen time

mbi letër. Shihja të nxirrte në sipërfaqe tallazhin e imët 
pas orësh pune dhe m’i ngatëronte mendimet, 
temporitmin, përfyryrimet. I lexoja me zë disa herë

ato që shkruaja. Krimbi ndalte punën dhe atëhere më 
kallte frikën heshtja e tij. Ç’ishte ky sizmograf

i ndjenjave të mia? Ndërgjegjja apo censori im?

Shkruaja sërish e sërish dëgjoja gërr gërrin e tij. Gjithë

                        natën, të gjitha herët

i shoqëruar me autocensurën, dyshimin, pasigurinë.

U desh shumë kohë ta kuptoja pse hapte tunele brenda

 meje  ky minator i palodhur

i atyre viteve rinore, u desh shumë kohë të bindesha

se duhej ulur vrulli i motiveve, vrulli i të vërtetave

që të shpëtonin vetë motivet e të vërtetat

që përmban sot ky libër.

Ai tallazh i imët, i verdhë, si pluhur farmacie, ishte doza

që merrja rregullisht për të fashitur ethet e frymëzimeve.

Sarandë, 2011

TROFTA

Na  çuan të vizitonim rezervatin e madh të rritjes

së troftës, në një orë mësimi “Të njohim vendlindjen”.

Rrija prapa të tjerëve

duke parë veten në vezullimin e hutuar të qenieve

që përplaseshin në paretet e ngushta prej  betoni.

Sa syresh binin të trullosura në përpjekjen për ta kaluar

cakun e vendosur nga fati,

sa syresh, më shikonin me sytë e skuqura që brenda ujit

si brenda ca hekurave të padukshme.

Rrija mbrapa të mos e dëgjoja zërin e  specialistit,

teksa mburrej

me shkencën e krijimit të këtyre kolonive të bindura

dhe ëndërroja troftën e lirë të lumenjëve malorë që çan në

                        të  kundërtën e rrjedhës

 së katarakteve të vrullshëm, duke përqeshur që larg këto

                        qenie mjerane të ndrydhura në  qindra 
vaska ku prisnin ushqimin e fabrikuar

sipas recepturave dhe racioneve të kalkuluara,

gjersa të arrinin peshën dhe gjatësinë për tregjet.

Habitesha me ata që mbanin shënime rrotull siluetës

së një zootekniku,  pa e marrë me mend se ne vetë ishim

qenie  që rriteshim  në vaskat absurde të një doktrine.

Limjon,  1979 – 2011

NJËMBËDHJETA

           

Gazi i policisë angullin në të përpjetat.

Mbyllen dyert e avllive,

tromaksen pulat nëpër kotece

dhe nënat u pëshpërisin fëmijëve:

“Erdhi njëmbëdhjeta!”

Kush e ka radhën?

Cili nga baballarët do të lerë mistrinë mbi murin me

                                                                   llaçin e njomë,

do të lerë poezinë e saponisur,

ditarin e klasës me emrin e çdo fëmije,

cilit prej baballarëve do t’i bjerë nga dora epruveta,

sikur t’i bjerë analiza e fundit që i bën atdheut të tij  në

                                                                                       jerm?

“Erdhi njëmbëdhjeta!”[1]

Mursia, Alikua, Dhivri, Markati[2]

ja njohin së largu erën kësaj bishe,

teksa një ulërimë e shurdhër u ngelet në gurmaze,

si brenda një akuariumi ulërima e peshqve nga kalimi

 i një maceje.

Rrugicat, të përpjetat e të tatëpjetat e kalldrëmeve

gulçojnë teksa përcjellin jehonën si rrokullisja

e trallisur e një  orteku.

Njëmbëdhjeta – shifra e një miti të zi

të ngritur me vite të panumërta burgu.

Shkruar në Sarandë:

pa vit, pa kohë, gjithmonë brenda meje.

LOSHIT, TIM VËLLAI TË VDEKUR

Çdo mbrëmje

zbret nga kryqi i mundimeve,

ulet në tryezën e një lokali

me gurin filozofik në dorë

dhe kafka ëngjujsh rreth e rrotull.

Çdo mëngjes

duket gjaku i tij i derdhur pranë gotave

të dëshpërimit

ku kamarjerët mundohen

të zhdukin

gjurmët e natës që shkoi.

Sarandë, 1995

GJËAGJEZË

Ai s’u afrohet debateve,

nuk rreshtohet me asnjë palë.

Vetëm në mbarim të betejave shfaqet

si ata që plaçkisin kufomat e të vrarëve.

Ai i gëzohet vetëm tymit të oxhakut të vet.

Kur e gjykojnë,

varni tim vëlla, thotë,

se mua më merren mendtë.

SHPIRT I  ZBRAZUR

Një zë i rremë, një këngë e rreme, falce më mundon.

Si mund ta xhvesh lëkurën e fjalëve të kota?

Eci si në ca plazhe të shkretë hëne...

Nuk më gëzon dita, as deti i kallaisur,

as bisedat akademike për artin.

Shpirt i zbrazur.

Në fund të ditëve

mbetet një llum kafeje

dhe muzgjesh të hidhur.

Dua ta mbledh hijen time, ta palos

për ta lëshuar në një kohë tjetër.

Dhe dua t’i ikë kësaj udhe

që më zhduket nën këmbë

si një gjarpër i trembur.

Te porta e gurtë e dimrit, mbuluar me gjethet e vdekura,

përpëlitet një zog, një zemër.

1988

LIRI

Veç për ty shikonim udhës

se mos shfaqeshe që larg

siç u shfaqet përmes detit

burrave anijembytur

tokë e dashur e shpëtimit.

Ne Moisiu s’na premtoi

rrugë të qetë e pa mundime.

Po u nisëm edhe çamë

shkretëtirën e harrimit,

shkuam përmes labirintesh,

u rropatëm në humnera

edhe rrugën nuk e lamë,

shpresën tonë nuk e braktisëm,

se një ditë, pas dyzetë vitesh,

krejt të plakur e të thinjur

para Teje do të mbrrinim.

Krejt të plakur e të thinjur,

Do të mbrrinim para Teje.

Gojëkyçur, të hutuar,

sepse më nuk e kuptonim

ishe Ti apo vegimet

që fanepseshin nga lodhja.

Mbi një pirg vitesh të humbur

ngelëm, s’ecëm dot më tutje,

se papritur kish mbaruar

gjithë kuptimi i sakrificës,

se papritur vuajtjet tona

ishin vlera që krijuam,

ishin druri i kryqëzimit

brenda nesh i shenjtëruar.

Sarandë, 1993

BUNACA 

Mbi rërën që ka zbutur deti

në muzg ne endemi gjer vonë.

Gjithçka që rrotull na zë syri

e gjejmë në ujë me kokën poshtë.

Si të përmbysura anijet,

qyteti  thellë si në humnerë.

Nuk e di, e dashur, pse na stepi

ky det i heshtur me mistere.

Asnjë rrudhë mbi të, për be,

asnjë klithje pulëbardhe,

në cep të qiellit veç një re

si aerostat qëndron e varur.

Dhe ti papritur  të ze frika,

mos vallë dhe deti vdes?

Si kartolinë të ngjan natyra

në albumin që u zverdh.

Një shurdhëri, një boshësi,

sikur të shkelnim përmbi hënë,

ku vetëm emrin kanë detet

se bark’ i tyre tharë ka qenë;

sikur qyteti me anijet,

që para syve tanë shfaqet,

të jetë thjesht si një mirazh

i ardhur që nga tokë e largët.

Sakaq detin tej e mban

e çan si plug një motoskaf,

zhubraviten pasqyrimet

po valët bjenë në gjumë prapë.

Më kot dhe ti i zbath sandalet

dhe ujin rreh tani me këmbë,

plogështisë së këtij vigani

inati yt nuk ka ç’i bën.

Do shkojë bunaca. Ajo re

aty në cep si e pa faj,

s’është çudi që brenda vetes

djepin e stuhisë të mbajë.

Dhe do të shohësh se si era

me mijra plugje dallgë do ngrerë

dhe deti që ti do kaq shumë

sërish do zgjohet me poterë.

Limjon, 1988

I MUROSUR

Me dhjetra vjet jam rropatur

buzë lumit të harresës,

Urën e Poezisë ndërtoja

të më lidhte me njerëzit.

Ditë e natë, i vetëm, ngrija

gurët e rëndë të fjalëve,

që nga themelet, zhytur në kohra,

deri te qemeret e këmbarëve.

Rropamë e fjalëve që binin

shurdhonte lumin thellë,

cili mister, brenda natës,

e shembte  në humnera?

Cili mister punën time

e zhdukte kaq papritur?

Dhe rrija netëve pagjumë,

si alkimist i thinjur.

Vinin nga larg burokratë e hafije

me skica, parime, metoda,

kujdes, se gabon dhe një fije

dhe ura të shembet te koka.

Vinin nga larg kontrollorë,

më bënin inventarin,

kaq krahasime, kaq similituda,

çdo rresht pa shpirt e masnin.

Dhe çdo kritik me marifet

më prishte orientimin,

që mos ta gjeja kurrë nordin,

që mos ta kapja kurrë fillin.

Po erdhi pranë një bard i moçëm

me torbë mitesh mbi shpinë:

“M’i jep t’i shoh mejtet e punës,

metaforën, çekiçin, mistrinë.

Ti duhet t’ua fshehësh kuptimin

vargjeve të tua, fjalëve,

që gurët e rëndë, hafijet,

mos t’i shembin poshtë valëve.”

Që Urë e Poezisë të mbajë

mbi lumin e llahtarisur,

ti duhet veten të murosësh,

në murin që ke stisur.

Mos harro se  Urën e Artës,

ata që e ndërtuan,

nuk ishin njerëz dosido

po ustallarë të shquar.

Dhe që të mbante punë e tyre

duhej shpirti brenda,

prandaj dhe lindi sakrifica

si një kurban i rëndë.”

Kështu dhe veten e murosa,

në brendësi të fjalëve,

që shpirti im të lidhte gurët,

dhe fanepsjen e mesazheve.

Limjon, 1974 – 2011

NGA KUSH KISHE FRIKË, O ZOT?

O Zot, si nuk u gjende pranë nesh, në ato dimra të

 mërive të mëdha?

Si nuk u verbove, o Zot, kur pe hetuesit e policët

të bastisnin shtëpinë tonë

duke shkelur me këmbë librat e lashta të fisit,

“Lulet e Verës”, “Mrrizin e Zanave”

syzet vështrimmprehta të tim eti,

e të kthenin përmbys

laboratorin me oxhakun diellor të fotografive[3],

herbariumin e gjelbër të sime motre?

Si nuk ua dogje në duar ato copa letrash,

ku inventarizonin sendet e rralla, koleksionet e orëve

 zviceriane

që prej dy shekujsh masnin kohën,

kur inventarizonin çarçafët, jorganet, sixhadet e mureve,

e deri te lugët e pirunët e guzhinës?

Si i dëgjoje tek ulurinin:”Borgjezë të fëlliqur!”

pa t’u çarë kërmilli i veshit?

Si nuk u gjende pranë nesh, në ato  dimra të mërive të

                        mëdha,

kur tim at e flakën në kështjellën burg të Gjirokastrës,

kur bukurinë e sime mëje e venitnin në fermën e rritjes

 së derrave?

O Zot, o Zot, si nuk të ftohu eshtrat ajo erë e marrë

e luftës së klasës,

kur e përplasën familjen tonë në një barrakë të drunjtë

që i ngjante një fluge të ngecur në mes të vërshimeve

                        dhe baltës?

Të tjerë njerëz dilnin në ballkonet e shtëpive tona të
                       djeshme,

dhe shkundnin sipër nesh çarçafët e përgjakur të viteve,

dhe hidhnin nga dritaret mbeturinat e darkave,

dhe vërtitnin shishet e zemërimit të dehur.

Ndërsa ne, o Zot, s’kishim ku të gjenim

një triskë  buke për të shuar urinë!

Nuk e di, o Zot, në se Ti ke nevojë të mbushësh

 stomakun,  si ne vdekatarët,

në se Ti e ke provuar të të merren mendtë

dhe të të erren sytë nga të pangrënët,

në se ti u je sulur si ne fiqëve të egër të Lëkursit,

hizeve të Heremecit,

nëse haje si i babëzitur nëpër rrëpira kërcell bizhgosh

dhe shqitje me thonjtë e gjakosur patlat e  ngjitura në

          shkëmbinjtë e egër buzë detit?

Kishin frikë miqtë e djeshëm

të na përshëndesnin - ndërronin udhë,

kishin frikë shpresat të na trokisnin në dritare

dhe dielli ngrinte supet tek perëndonte.

Po ti, o Zot, nga kush kishe frikë

që nuk i afroheshe fatit  tonë?

Nga kush trembeshe?

As një nojmë, o Zot, prej teje,

asnjë shenjë teksa kërkonim në qiell,

pas rrufeve,

siluetën tënde,

ato rrufe që prisnim të binin

atje ku duhej

dhe vononin të  binin.

Më thuaj, o Zot,

pash Zotin, o Zot,

Si nuk u gjende pranë nesh në ato dimra të mërive

të  mëdha?

Sarandë, 1991

SHLLAFARI

A ke qenë në Shllafari? A ke qenë në atë ishull

të largët të Utopisë?

Gjithë vitin në Shllafari bredhin udhëve

derkucë të pjekur me nga një thikë e pirunë të ngulur

      në kofshë

dhe një pjatë ari të varur në bisht.

Në qiell fluturojnë rosa, pata, mëllenja, thëllëza 

e fazanë të  pjekur.

Atje s’ka gurë e shkëmbenj

sepse vendin e tyre e kanë zënë

format e djathit kaçkavall, e djathit të bardhë fetë.

Në të dy anët e rrugës

janë ngritur gjerdhe me mure petullash e ëmbëlsirash. 
Vetëm  se duhet të ruhesh nga sherbeti që të mos

                        rrëshqasësh.

Burimet me verë  gurgullojë e të bëjnë shend e verë.

Shatërvanet flakin në ajër wisky-n qelibar. Qejfllinjë 
hidhen lakuriq dhe ata që s’dinë not

 ngrenë qafat nga sipërfaqja e lëngët dhe bërtasin:

 “Meze!”  -   që të mos mbyten.

Akulloret janë si Plaku i Vitit të Ri prej bore.  

Në vend të gjetheve pemët rritin kartmonedha

 e mund t’i mbledhësh duke i shkundur.

Shumë ngelen e kalben përtokë

sepse askush nuk përkulet nga përtesa.

Që të arrish në Shllafari

duhet të shfletosh ca qitapë të mëdhenj e të pyesësh                                                     
qatipin e verbër aty pranë

të të tregojë rrugën,

duhet të dëgjosh memecin

dhe të nisesh bashkë me ulokun.

Sarandë, 2001

---

[1] Dy numrat e fundit të targës së makinës së Degës së Punëve të Brendshme të Sarandës që kryente arrestimet.               

[2] Fshatra të rrethit të Sarandës

[3] Nëpërmjet oxhakut të  shtëpisë  im atë mblidhte dritën diellore për të zhvilluar fotografitë në laboratorin e vet, në mungesë të energjisë elektrike.