Muji dhe Halili

MUJI DHE HALILI             

Bijës sime që këmbënguli t’i

këndoja një rapsodi për Mujin

Fort po ndrin ai diell e mirë po na ngroh.

S’mbahet mend qëkurse u mbyllën në shpellën

e eposit Muji dhe Halili,

qëkurse doli pushka, u shpik shtypshkronja

dhe karavelat i ranë rrotull botës.

Tani, sa herë që plasin  shpërthime nëpër grykat e

           Bjeshkëve

bien shkëmbinj nga tavani i shpellës

dhe u turbullojnë gjumin. Poshtë

dyshemesë dëgjohen makineritë si ca urrithë që hapin

                                                             tunele  drejt tyre.

Ç’ bëhet atje poshtë në botën me njerëz?

Atëhere vendosin të dalin jashtë

kreshnikët

me strehët e pëllëmbëve

mbi sytë që po u verbohen.

Sa shekuj paskan dremitur?

Në sa dimra gërhitja e tyre

ka  shkundulluar pyjet?

Shih çfarë bën Gjeto Basho Muji:

të nxjerr gjokun në oborr

e t’i prek patkonjtë e mëdhenj sa një mburojë

e t’i sheh që janë tretë,

tretë si urovi në strallin e bjeshkëve duke shkrepur

vetëtima “mbi armiqtë.”

E t’i thotë Halilit “mirëmbeç”,

e ta heq për freri gjokun përmes sheshmejdaneve të

                                                                  dikurshme,

përmes Bjeshkëve të Namuna ku hedhin shtat pyjet e

përjetëshme të rapsodive,

e të zbret pastaj poshtë e më poshtë  trojeve të lashta

për në qytetin ku rron miku i tij nallban probatini.

Përpara zhaurijnë ultësirat e përmbytura në dritë.

Si kanë mbirë kështu këto qytete të bardha rrëzë

kështjellave të moçme,

në pragjet e minierave

   e gjer në anëdetet e largëta?

Ç’është ai gjok

prej çeliku

që trokëllin përmes tyre dhe heq pas vetes ca shtëpi

 të çuditëshme

         të mbushura me njerëz?

Zbret Muji duke hequr për freri gjokun.

Rreth e rrotull ca brumbuj viganë

e të hekurt

bulurojnë, duke venë përpara dherat dhe kureshtjen e tij.

Më tej nisin kodrat e ullinjve

të rreshtuara si për paradë.

Në qytetet e tyre prej xhami banojnë perimet.

Askush Mujit rrugën s’ia pret,

askush Mujit s’i kanoset,

askush Mujit s’i lyp mejdan.

Gjoku pas tij

përtyp barin e ditëve tona.

Veç, kur ka mbërritë Muji, punishten e mikut  kurrkund

                                     s’e ka gjetë.

Në vend të saj, ca furra të larta,

vjellin nga goja

zjarr dhe tym të zi.

Hingëllin gjoku,

tendos frerin

dhe ulet në bisht

të mbart të zotin

drejt rrezikut të ri.

Me një gjyrlyk gjoks,

dy vare duar

dhe dy kovaçana të ndezura sysh

ja ku u afrohet nallban probatini,

stërgjyshi shqiptar i metalurgjisë.

“Mirë se vjen, Muj, -  proboja i thotë -  

këtu të gjithë të njohin,

të gjithë e dinë si t’u shfaq e shndërruar në zanë toka

   mëmë,

si hapi gjinjtë

dhe ti pive i etur qumështin vullkanik të mllefit të saj,

e dinë si mori përpjetë shtati yt

dhe befas u bëre aq i madh

saqë dy luanë mund të shtriheshin gjatë e gjerë brenda

 opingave të tua,

saqë në zjarrin e çibukut tënd

mund të ngroheshin pa frikë gjithë burrat e një kuvendi.

Shkallët e sarajeve të sulltanit

shembeshin nga  pesha jote

dhe dyert e tyre nuk ta nxenin dot madhështinë.

Po këta djem, Muj,

s’i kanë për gjë

shkëmbinjtë e tu njëmijëokësh që vërvitje kuturu nëpër

 honet e shekjuve,

s’i kanë për gjë

teksa shkrepin topin elektrik

dhe çajnë barkun e furrës me metalin e shkrirë,

si të çajnë rropullitë e një planeti të zjarrtë.”

Po ç’pati Muji? Ç’tregon ashtu me gisht

sikur papritur të dilte që andej

jo përroi i metaltë

po një dragua përrallor, një rrëshqanor rrëzëllitës i

                                                                        mbështjellë

                                                      me avuj e fishkëllima?

Këtu s’hyjnë në punë topuzët.

Mëkot shqetësohesh. Dragoi

s’ka ku shkon. Ja tek e kapin

si me fuzhnje

dhe e çojnë në nofullat e reparteve

të mbuluar nga xixat e zemërimit të tij.

Kujde, kujdes, Muj!

Po Muji nuk dëgjon.

E panjohura Mujin e huton.

E t’ja derdh metalurg probatini potkonjtë e çeliktë.

Bukur gjokut po i vijnë,

bukur hapat tringëllijnë,

bukur sheshin vetëtijnë.

Vrik në shpinë Muji gjokut i ka hipë,

zjarr e tym nga mbrapa i ka qitë,

fill tek Halili paska mbërritë.

“Mirë se të gjej! – Halilit i ka thënë, -

kurrkund, Halil, bajlozat nuk i ndesha,

kurrkund, Halil, të huajin s’e pashë,

ngado që eca

çuditë më ndoqën në çdo hap.

1979-2012