........

domenica 27 aprile 2014

Pinjoj



PINJOJ

 Në këndin ku u afishuan të drejtat e studimit
kërkova edhe unë emrin nëpër lista.
Gjëkundi. M’u zbardh shikimi, m’u morën mentë në
diellin e egër të korrikut
dhe zbrita duke ngashëryer pranë detit.

“Kërkon kallëza në dëborë”,  më thanë,
kur trokita në derën e komitetit ekzekutiv.
U fola, duke belbëzuar, për poezitë, për një libër. Qeshën
            me ironi. 
Ma mbyllën derën dhe më nisën në zyrat e rekrutimit.
Atje më morën lirinë që ëndëroja, më kontrolluan
lakuriq dhe më dërguan 
ushtar në një ndërmarrje bujqësore ushtarake.


Shpyllëzonim malet për të hapur toka buke.
Në Qafën e Gjarpërit,
në Gurin e Prerë mbillnim patate, flinim poshtë shiut dhe
 borimës nëpër çadra. 
Hunda e Tomori përballë  shfaqej pas një dritareje reshë.

Ishim larg botës, filmave, librave, muzikës,
në ca kurrize malesh ku askush nuk shkelte.

Si duhej të ishin femrat atje poshtë? Si visheshin?
I kishim harruar linjat dhe kurbat e trupit të tyre.

Pak nga pak, pranë fatit të djemve  si unë,
u mësova të mendoja ndryshe. Na rreshtonin dhe
ndonjërit prej nesh i hidhnin prangat, 
të mos harronim se  ç’ishte diktatura. Dy të tjerë, të
terrorizuar, 
braktisën  çadrat dhe të nesërmen erdhi lajmi i arratisjes.

Rronim me frikën se mos i kapnin. Komandanti
bubullinte sipër nesh predikimin e tij:
“Pinjoj të armiqve! Bakterie parazitare!
Ka perënduar koha juaj! Nuk keni ku shkoni! Ulni
kurrizin!”   

Atëherë u vumë në pritje të ndodhive të reja.
Na rreshtonin në shi me gavetën në qiell të hapur
dhe na bënin orë e çast apelin.

Ndodhitë pëlcisnin si flluska
me pak frikë dhe pak vdekje.
Na linin mes një drite të verbër në majëmale mjegullash,
na shkonin mes përmes tehut të poshtërimit,
përmes labirinteve të ankthit,  përmes rrëqebujve të  
                                                                  pasigurisë,
na ndëshkonin ëndërrat dhe udhët.

Nëpër gremina,  ku rritej salepi
numëronim ditët që ma mbeteshin. Halat shponin 
                    cipën e durimit,
 hijet e drurëve ishin kufiri i liridaljeve.


Kur hoqa kambalet dhe ju qasa shtëpisë sime i ndryshuar
krejt,
nëna si një e verbër më hetonte mes  cipës së lotëve,
 prekte mbresat e vuajtjeve, të çarat brenda meje,
zërin e tjetërsuar nga kalvari i parë i jetës.

I thashë, po iki të çmallem me detin,
të mbush me të zgavrat e boshatisura
të guackës së shpirtit tim. 

lunedì 21 aprile 2014

Shtëpia ime prej deti



SHTËPIA IME PREJ DETI


Një shpellë detare,  me foletë e  pëllumbave të egër në
 krye,
me valët që llokoçiteshin në të
si frymëmarrja e detit,
me pllakat shkëmbore të bardha borë,
me plazhin sa një oborr i vogël, 
ishte limeri ku strehoja fantazinë time fëmijnore.


Shkrova atje emrin tim si një tabelë
që askush të mos ma zinte.
Në të çarat e pareteve të shpellës
plot me kristale shëllire,
ruaja gargale, patla, iriqë deti,
guaska të errëta,
si hajmali
dhe një libër të vogël që fliste për mitet e udhëtarët e
mëdhenj të detrave.


Tetis, Poseidoni, Odiseu, Simbad Detari,
Polifemi, Kolombi e Magelani
vinin e më takonin fshehurazi të tjerëve te kjo seli e
    ëndrrave të mia.


Atëherë Trëndafili i Erërave lulëzonte brenda meje.


Kur prapësitë e jetës
ma sillnin në majë të hundës
dhe doja të shprazja lotët,
i thoshja nënës:
“Do të shkoj te shpella ime!”,
sikur t’i thoshja:
“Do të shkoj te shtëpia ime!”
dhe ikja pa e parë në sy
merakun e saj.


Mbyllesha te kjo shtëpi
me mure transparente prej deti të kaltër,
e ngritur mbi shkulme drite, mbi vela ëndërrash,
mbi barkën  mitike të Odiseut,
me kacekët e erërave të Eolit mbi krye,
me themelet e baticave dhe zbaticave,
me dritaret e  hapura drejt galaktikave,
me trishtimin që s’më ndahej
dhe lotët, që detin e bënin më të hidhur.


domenica 20 aprile 2014

Limja



LIMJA

 
Çahej mëdysh deti kur Limja futej në garën  4x100.
Hidhej si delfin përpara  dhe valët,
që krijonin elikat e krahëve të tij ,
kapërxenin shpatullat e gjera,
rrëshqisnin si vorbuj  
dhe vështirësonin notimin e të tjerëve që vinin pas.

Shputat e këmbëve rrihnin  me një ritëm  elegant,
të njëtrajtshëm,
sikur në to të ishte ndezur një motor me dy kohë.

Nuk e nxënte korsia. Edhe kur notonte në shpinë
edhe kur çante me stil të lirë, (me krol,
siç thonë në Sarandë),
çlirohej një energji që shkumbëzonte dritën e detit
dhe brohoritjet entuziaste të tifozëve të shumtë.

Kur thyhej rekordi i 4x100-shit
këto brohoritje
ngjiteshin në ekualiptet e larta të Plazhit të Ri
dhe binin pastaj me breshërimë
si ca rruzuj ajri të kaltër,
që çaheshin mbi platformën  e zadrës,
ku juria  shpërndante titujt.


Kampioni ishte Limja.


Adhuronjësit e vegjël e ndiqnin me vrap në bulevardin
      buzë detit,
shtynin në rrëmujë njeri tjetrin
dhe arrinin të preknin trupin e tij të madh
që lëkundej si një gafore gjigante,
duke dridhur  ajrin e xhamat.

mercoledì 16 aprile 2014

Duart e Tatës



DUART E TATËS[1]





Në ditët e para të burgut shihte se si i tretej nga duart
bromuri i  argjendit
ngelur nga dhoma e errët e laboratorit të tij fotografik, 
si i zhdukej nga poret pluhuri i shkumësave
dhe  lëkura i  bëhej gati sterile.


Duke i lëvizur duart si dy kafshëza nervoze,
të cilat nuk ndjeheshin në livadhet e veta,
shihte e shihte me tmerr  se po i holloheshin.


Pas bastisjes së arkivit të familjes
Nuk dinte më se ku kishin përfunduar skicat
e  fabrikës së tharjes e të përpunimit të  frutave,
kalkulimet e tij për parashikimin e  eklipsit të hënës e të
   diellit;
librat e pedagogjisë, tekstet shkollore, biblioteka
dhe fletoret e nxënësve, të pambaruara së korrigjuari,
në ç’ humbella të errëta do t’i kishin degdisur;
Sirtarët e mbushur me sahatë dhe veglat e imta
për riparimin e qostekëve e orëve të dorës,
nuk u gjendën më në gjithë atë rrëmujë policore...


Vejevinte në hapësirën e ngushtë të qelisë,
i izoluar nga pasionet e tij,  tundte duart,
të cilat nuk lejoheshin më të mbanin një penel
të përfundonin tablonë e lënë përgjysëm, 
as të mbanin një gjilpërë me pe
të triposnin astarët e  kostumeve që la pa qepur, 
të mbushnin ornamentet e qëndismave;
nuk lejoheshin të mbanin një  sharrë
për të shartuar drufrutorët e kopështeve
që shtriheshin në pjerrësitë e kodrave.


Edhe shtëpitë,  edhe orenditë edhe kopshtet
ishin sekuestruar dhe nuk e dinte
se familja e tij jetonte tani në një  stallë kuajsh.


Lëvizte nëpër qeli brenda mureve të trasha
të kështjellës burg, me duart  si dy qenie
që nuk gjenin dot prehje,
të ndara forcërisht nga punët
me të cilat ishin mësuar.

Ato duar, damarë tempujsh, zemberekë
ëndërrash, dritë zografisjesh,
përrenj mitesh, ledhe karakteresh,
fluturuan si dy zogj mbi honet e harrimit
dhe zunë vend në gjymtyrët e të bijve.



16.04.2014



[1] Tata -  ati ynë, Remzi Mato, i dënuar me akuzën e "pjesmarrjes në një grup armiqësor për rrëzimin e pushtetit popullor" në vitin 1949. 


martedì 15 aprile 2014

Ishte magjia



ISHTE MAGJIA


U  rritëm në një qytet të vogël
me palma, me bukonvile
dhe shkallë që  nxitonin drejt detit!

Atëhere deti me shkëmbenjtë dhe frymëmarrjen e tij
të pashterur
ishte për ne shumë më  shumë se sepeti i gjysheve i
mbushur me mistere.
Hapnim mbulesën e trazuar të dallgëve dhe fusnim në të
dëshirat, ëndërrat, udhëtimet e pakryera,
fusnim botërta e panjohura,  anijet e lashta, kohërat.

Deti ishte magjia që na ishte falur.

Ne, një tufë këmbëzbathurish të urritur,  me gishtat e
                                                                           duarve
     të shpuara nga gjembet e fiqve të detit,
me duart e nxirra nga pefkat e pishave të buta,
me xhepat e fryra nga hizet,
të etur për lodra dhe bredhje,  mbushnim  si pinguinët
                                                pllakat e  Plazhit të Vjetër.

Atje, askush nuk mund të na shkëpuste dot nga Guri i
 Madh,
i shtruar me beton si një trampolinë,
nga merrnim vrull,  hidheshim me rrotullime në ajër  
dhe zhyteshim me kokë në thellësirën e blujtë,  syhapur,
duke shijuar çdo herë magjinë e depërtimit të qenies
    sonë në të.

Kur na merrte uria e drekës
Shkëputnim patlat nga shkëmbinjtë e nënujshëm,
qërronin iriqtë e detit
dhe i kapërdinim të gjalla.

Deri mbasdite vonë dielli na digjte supet, ndërsa na
   ciflosej lëkura e hundës.
Shëtisnim pranë mureve antike, mozaikëve
dhe na dukej sikur rronim në kohë të largëta.

Ngrinim mbulesën e trazuar të dallgëve, nga merrnim
     me vete ëndërrat
për natën që po vinte.

14.04.2014

martedì 8 aprile 2014

Teuta



TEUTA

Rashë të fle mbi Majën e Hekurave
dhe u gdhiva në skajin tjetër të qytetërimit.

Tërë natën mes reve nxitonin karroca mbretërore ilire
duke hapur rrugën me fshikullima rrufeshë.
“Erdhi, erdhi”
                        thërrisnin ardianët dhe ndiqnin
gjarpërimet e ndritëshme të vetëtimave
që vizatonin në qiell përkrenaren e mbretëreshës Teutë.

“Në prill është grua,
në tetor dragua”, tha një ilir
kur e pa të zbriste me tërë hiret e saj. Lulet alpine
drithëroheshin kur i ndjenin hapat.

Pas shkëmbinjve rrinin mjegullat në pritje.
Vetëtimat dhe bubullimat nxirrnin kokën
nga kukurja e saj.

Nga ç’betejë kthehej?
Ku do t’a ndalte sërisht vrapin?

Kuajt gulçonin dhe me patkonj mihnin dheun.

Ilirikumi i tërë dhe detrat 
trandeshin
nga qerret dhe flotat.

Teuta kryeneçe
nuk ndalej me shpurën dhe trimat.

Po kukurja e saj,
një ditë do t’i soste
gjëmimet dhe vetëtimat.

venerdì 4 aprile 2014

Zhytem



ZHYTEM


Horizonti, si një gjergjef, mban të mbërthyer qiellin e
    qëndisur me yje.
Rroj nën këtë punëdore të perëndisë
dhe shijoj tërë arredimin gati hyjnor të hapësirës.

Akrokeraunet, lë bregun me shkëmbinjtë
si skulptura të bardha të punuara në shekuj,
lë rërën koralore
që shushurin në tërheqje të valës
dhe zhytem thellë ujrave të Jonit.

Jam brënda pajimeve
që më japin lirinë e një peshku.

Notoj mbi kopështe koralesh,
mbi sfungjerë e spirografë me tubin gëlqeror të tyre,
në mes të një bote mrekullish,
ku retë e  planktonëve iluminishentë më përshkojnë tej e
          tej si në një hapësirë kozmike.

Në thellësi gjej sedimente anijesh antike të populluara
nga qenie shumëngjyrëshe,
amfora nga dalin oktapodët e shqetësuar prej meje
dhe lëshojnë mellanin për të humbur gjurmët.

Gjej lumenj që derdhen nga ca zgavra karstike
dhe ndjej të ftohet nga gulshet e tyre
uji i kristaltë rreth meje. Përshkoj
lëndina algash
ku kullosin tufa peshqish
dhe një sepie e madhe guxon e më afrohet
duke u lëkundur nga kurioziteti.

Sfilojnë para meje
me zhdërvjelltësinë e bishtit të tyre
peshq të artë e të ndritshëm të thellësive.

Këtu drita filtrohet që nga lart,
vezullimet  vizatojnë ëndërra të xhamta,
të lëvizëshme,
dhe të mbushin me një lloj euforie shpirtin, që endet në
  shurdhërinë  sureale të funddetit.

Ku jam? E paanë është hapësira rrotull meje
e mbushur me instikte të panjohura,
ku endem mbi relikte të qytetërimit,
të pushtuara nga një jetë tjetër.

Kur dal, plandosem në rërë
me gjithë bombolën, këmbëzat e maskën,
duke honepsur ende brënda meje
relaksin e botes  ku u zhyta.

Gjergjefi i horizontit atje tej,
si një punëdore e perëndisë
qëndis Detin Jon, Rivierën,
Sarandën si një gjysmëhënë
dhe tërë bukuritë që ndesh.