NGA POEZIA ZEN - MJESHTRAT KINEZË

NGA POEZIA ZEN - MJESHTRAT KINEZË
 - Përktheu Agim Mato

ILUMINIZMI

1.REITO

Duke hedhur frerët e buajve pranë dhuratave,

jam xhveshur e rruar.

Ti pyet përse Bodhidharma vjen në lindje -

i çliruar nga çdo pengesë unë flas me vete si një i marrë.

2.SEIKEN - KHIKU

Për njëzet vjet pelegrin

jam endur në lindje e perëndim.

Duke u kthyer në Seken

nuk kam lëvizur asnjë grimë.

3.KISHU

Ja plase të qeshurit

sa mbërrite tek ne.

Më i bukur do të dukeshe

po të kishe rruar vetullat e panevojëshme.

4.KAIGEN

Mjeshtri plak i fryu pushit

që mbante në pëllëmbë të dorës

duke e zbuluar burimin  e vërtetë.

Shiko atje ku retë fshehin majën.

5.SOTOBA (1036-1101)

Mali - trupi i Budës,

përroi - predikimi i tij,

natën tjetër tetëdhjetë e katër poezi.

Si mund, si mund t’u mbush mendjen atyre?

6.HOGE

Shumë kohë pema ngeli sterile.

Në majën e saj – intriga resh.

Qyshse kam thyer brirët e demit prej balte

përroi ka rrjedhur në të kundërtën e vet.

7.EIAN

“Lisi në oborr” i Joshusë:

Askush nuk ka arritur t’i gjejë rrënjët e tij.

Duke ikur nga frutat e ëmbla të kumbullës

Këputin dardha aguridhe në kodra.

8.HOIN

Mbi pjerrësitë shkëmbore u dukën

kumbullat e lulëzuara. Nga vijë kështu?

Siç i sheh, Reiun,

vallëzojnë gjatë gjithë rrugës për në Sandai.

9.MONJU-SHINDO 

“Lisi në Oborr” i Joshusë

Duart e shtrira poshtë, të humbura midis degëve të dendura

Nuk arrijnë dot deri tek rrënjët. Dishepulli Kaku çirret:

“Joshu s’ka thënë asgjë!”

10.SHOFU

Asnjë gjurmë pluhuri.

Ç’gjë është e vjetër, ç’gjë është e re?

Në shtëpinë mbi malin tim të kaltër,

asgjë nuk dëshiroj.

11.HAKUYO

Mbi pjerrësitë e larta - shtresa resh.

Lumi është i ftohtë në burimin e vet.

Në se do ta vërtetosh,

Zbrit nga maja.

12.MAKUSHO

Për dashurinë ndaj gjërave të vjetra e pa vlerë

Kam përçmuar të vërtetat që më rrethojnë

Këtu, para hundës sime.

13.SUIAN

Nuk ka nevojë të fshehësh gjurmët.

Tashmë pasqyra e vjetër

reflekton çdo gjë: edhe dritën e vjeshtës

të vesuar nga mjegulla e zbehtë.

14.CHIFU

As mendimet, As Budva, as qeniet njerëzore,

vetëm maja të kaltra rrethojnë Kullën e Pesë Feniksëve.

Në dritën e fundit të pranverës do të çlirohem

nga ky trup - nje dhelpër hidhet në strofkullën e luanit.

15.SOAN

Duke lundruar përmes lumit të njerëzve, dëgjova

Një thirrje, të thellë, ritmike.

Duke kërkuar ç’pata humbur,

Gjeta një aradhë shenjtorësh.

16.MOAN

E qartë, e qartë, shumë e qartë!

Kam përshkuar këmbëzbadhur lindje e perëndim.

Tani më të ndritëshme se hëna

Të tetëdhjetëmijë  portat e Dharmës

Më duken.

17.GEKKUTSU-SEI

Kam sjellë llambën prej smeraldi,

Merre: nuk fiket kurrë.

Ka kohë e ndezur,

Një motër, motër mbetet.

18.SEIGEN-YUIIN

Sa i gjerë është rrethi i fatit

E megjithatë, ajo nga mund

Të kapemi, ishte verbuar

Nga një reze drite.

19.LAYMAN YAKUSAI

Një rropamë shurdhuese,

Një hajdut i arratisur

Trupi im. Ç’kam

Mësuar?

Zoti i Asgjëje

Ka një fytyrë të errët.

20.MUMON EKAI(1183-1260)

Një vetëtimë, sy të zgurdulluar,

Çdo gjë e gjallë përthyhet.

Mali Sumero vallëzon

Në rrugën për Sandai.

21.KANZAN SHIGYO

Ku është shpella e dragoit?

Ndërsa mbrëmanet dremitem në pallatin

E zotit Sunyata, dëgjoj zogun,

Puhinë pranverore të shpërndajë

Lulet e pjeshkës.

22.TEKKAN

As intelekti, as Buddha, as jeta.

Eshtrat e Asgjësë janë shpërndarë.

Përse luani i artë

përpiqet të gjejë varrin e dhelprës?

23.DANGAI

Toka, lumi, mali,

Flokë bore të shkrira në ajër.

Si kam mundur të dyshoj?

Ku është veriu, jugu, lindja, perëndimi?

24.ICHIGEN

Joshui thërret: “Qeni nuk është Buddha”,

Çdo gjë dëshmon jetën,

Deri edhe gjarpri gjysëm i ngordhur

I ngjeshur brënda shportës.

T’i japësh atij që ka, t’i marrësh

Atij që nuk ka: kurrë me tepri.

VDEKJA

DAICHU

Njëbrirëshi i i zjarrtë  këputi

zinxhirin e artë dhe lepuri hënor

përplasi kangjellën e argjentë;

mirësevjen mbi malin Shozan,

moj hënë e mesnatës.

FUYO – DOKAI (1042-1117) 

Gjashtëdhjetë e shtat vjeç po e mbyll

hesapin me këtë jetë –

as qiellin kërkova

dhe as ferrit nuk ju tremba.

Do t’i çoj këto eshtra

tej botës  së Trefishtë,

të paskllavëruara, të patundura.

SOZAN – KYONIN (shekulli IX ?)

Një pemë pa rrënjë,

gjethe të verdha të shtrira

tej kaltërsisë;

as re, as njollë.

UNPO BUN – ETZU

Shtatëdhjetë e pesë vjeç,

murg për pesëdhjetë e shtatë vjet.

Dishepuj, përse pyesni

ku shkoj

me hojzat në tokë?

KOKO

Në fund të fundit, fjala,

nuk më mban lidhur  më.

Hënë e ftohtë mbi pellg,

tym mbi anijen.

TENDO – NYOJO (1163 – 1228)

Gjashtëdhjetë e gjashtë vjet,

duke grumbulluar mëkate,

kapërxej në ferr,

tej jetës dhe vdekjes.

SEIHO

Qielli nuk është i lartë,

toka nuk është solide,

përpiqu ta kuptosh! Shih,

sot, 25 dhjetor,

në jug shkëlqen Harusha e Madhe.

SHOZAN

“Asnjë mendje, asnjë Buda”

ja fusin kot dishepujt

“Gjer në lëkurë, gjer në palcë”

Mirë, pra, gjithë të mirat:

atje tej një majë shkëlqen mbi tjetrën.

LAYMAN YOKETSU

Asgjë s’është dëshiruar,

asgjë s’është braktisur.

Në Hiçin e madh –

A,B,C,D.

Një gabim, një tjetër,

gjithkush kërkon

Parajsën Perëndimore.

HOMYO

Verë, që më turbullon gjithmonë,

edhe pse ruhem shumë në të pirë.

Ku do të rezistoj

i kthjellët këtë natë?

Në ç’qoshe të breglumit

do ta pres aurorën hënore?

ZUIAN

Shpata që përshkon qiellin me shkëlqim të akulltë

çan demonë, Budë, patriarkë,

pastaj, e ndriçuar nga hëna, e nervozuar nga era,

zhytet në këllëfin e veshur me xhevahire. Dema të hekurt

zhyten gjatë gjithë brigjeve lumore.

SHISHIN – GOSHIN (?-1339)

Duke folur : shtatë hapa, tetë rrëzime.

Duke heshtur: një, dy hapa të rreme.

Poetë vargjesh Zen, kudo që jeni,

ndalni, çlironi trurin.

SHOKAKU

Erë e fortë, hënë e ftohtë

një përrua i gjatë përshkon qiellin,

asnjë hije tej kangjellave –

katër anë, tetë drejtime.

RAKAN KEINAN

Sot Rakani, duke i hypur sëprapthi

një kali të hekurt, hypën në malin Sumeru,

duke rendur me galop përmes Zbrazdësirës

asnjë gjurmë s’do të le.

IKUO JOUN

Ky mik, i përsosur në sytë e njerëzve,

përsërit gjithmonë të njëjtën gjë,

prej pesëdhjetë e gjashtë vjetësh. Tashmë

ka diçka të re: pemët do të bëhen ushta,

kodrat shpata.

CHITSU

Mos e rruaj më kokën,

mos e laj trupin

bëji kapicë drutë,

gati t’u vesh flakën.

UNCHO

Dyzet e nëntë vet:

çfarë rropame!

Tetëdhjetë pranvera:

çfarë gëzimi!

Ç’është të kesh e të mos kesh?

Të ëndërrosh e të ëndërrosh.

Kumbulla të ngakuara me borë,

unë jam gati!

DAIE SOKO (1089-1163)

Jeta është siç e kemi gjetur,

ashtu dhe vdekja.

Një poezi lamtumire?

Përse të këmbëngulësh?

WAKUN SHITAI (1108-1169)

Pema e hekurt lulëzon,

pula shpall vezën e saj,

kaluan të shatëdhjetat e unë

sharroj vargjet në skela.

YKUO-MYOTAN

Për shatëdhjetë e dy vjet e kam mbajtur lart

pasqyrën e fatit.

Do ta kem thyer

pasi të kem mbërritur në fund të udhëtimit.

DAISEN

“Të gjitha gjerat ndahen”

Asnjë gjurmë shenjtërie

në këto eshtra të varfra;

Hirin e tyre do ta shpërndajnë

në valët e lumit Jance.

Ky është i vetmi parim:për të gjithë.

KYURIN-EKI

Tetëdhjetë e tre vjeç: më në fund

s’mi ve kush frerët.

Lisi është një Budë,

të panjohurat janë shembur.

TESSHO

Më në fund tej limiteve-

as marrëdhënie, as vartësi.

Sa i qetë është oqeani

që sundon Zbrazdësirën.

SEKISHITSU-SOEI

Pesëdhjetë e tre vjeç,

një buall i ngathët që e lenë fuqitë.

Tani këmbëzbathur çapitet

në Zbrazdësi - ç’absurditet.

DANKYO-MYORIN (shek.XIII)

Duke ardhur, mbledh duart grusht,

duke ikur, i shtri.

Duke kapërxyer barrierat

një thupër lotusi

bën të zvarritet elefanti.

ICHIGEN

Gjashtëdhjetë e tetë vjet  i shtyva:

të shumta e të kota shpenzimet. Demi prej balte

thyhet në dyshemenë e oqeanit.

Në qershor, flokë bore.

GEKKO-SOJO

Si u sillkan kështu poetët Zen

për meritë të shterpësisë!

Ç’marrëzi më bën që t’i bie

në mesditë këmbanës së mesnatës?

SEKIOKU-SEIKYO

Trupi im  nuk do të infektojë

pjerrësitë në lulëzim –

Mos e gërmoni këtë dhe,

ç’nevojë ka përqëndrimi në flakën Samadhi?

Një barrë shkarpa mjafton.

KIKO

Mali Sumeru – grushti im!

Oqeani – goja ime!

Mali  bëhet thërrime, oqeani thahet.

Ku kërcen lepuri i stolisur?

Ku vërtitet korbi i artë?