Alberto Moravia
BRËNDA E JASHTË
tregim
Përktheu: Agim Mato
Me meshkujt
jam e suksesshme, dhe habitem për këtë, sepse edhe vet e di që nuk jam e bukur.
Përkundrazi, me fytyrën time të dalë
boje, të nxirrë dhe të deformuar, sytë jeshilë e sipërfaqësorë, me gojën e
madhe plot me dhëmbë të mëdhenj e të bardhë, këmbëgjatë dhe e dobët, por me një
gjoks që më zbret deri tek beli, e ndjej veten sinqerisht pa vlerë. Por
meshkujt thonë se unë kam një zë që nuk i rezistojnë dot, dhe përderisa e thonë
ata, duhet ta besoj. Si është zëri im? Dkush thotë se ai është i thellë,
grykor, i rëndë, i ngjirur. Të tjerë që është një zë mashkullor. Të tjerët se
është një zë provokues. Dikush ndërkohë, e ka përkufizuar më drejtë: është një
zë që vjen nga “brënda”.
Pra, duhet ta dini se, përveç zërit, asgjë tek unë
nuk vjen nga “brënda”, gjithshka vjen nga “jashtë”. P.sh. koka ime nuk
funksionon, absolutisht. Nuk dua t’ja di. E shpërfill çdo të thotë të
arsyetosh, të jesh i qartë, rracional, njëzetekatër për njëzetekatër orë jam e
gjitha në ethe, si të kem një rrufë të
fortë e kronike. Dhe për këtë nuk më vjen keq, përkundrazi. Si të thuash, kjo
gjendje më mbron, është si një mur, pas të cilit ndjehem e sigurtë, e fshehur
në pritë. Dhe efekti kryesor është që të ndahem midis një “brënda” misterioze, nga
më vjen zëri dhe një ”jashtë” aspak e mistershme, nga e cila vjen pjesa tjetër
e imja. Po shpjegohem. E shpërfytyruar, siç jam, nuk mendoj kurrë për asgjë,
nuk vendos kurrë për asgjë, nuk zgjedh kurrë asgjë. Dhe ndërkohë, ajo që është
“jashtë” meje, si person, mendon, vendos, zgjedh për mua.
Në mëngjes,
p.sh., pasi çohem, jam kaq e trullosur, sa që nuk e kuptoj edhe unë në se jam
zgjuar apo vazhdoj të fle. E papërqendruar, e pasigurtë, e topitur, shfaqem në
ambientin e vogël të banjës dhe fiksoj shikimin së koti në këtë kaos prej
sergjenesh, tavolinëzash, flakonësh e shishesh, pasqyrash dhe objekte tualeti. Për
fat.
Shikimin e
përqëndroj qëllimisht mbi gotën në të cilën janë vendosur në rresht furça e
dhëmbëve dhe tubeti i pastës, ndryshe nuk do të laja dhëmbët sepse e papërqëndruar
siç jam, nuk do të arrija të mendoja se duhet ti laja. Por furça dhe tubeti më
“imponojnë” ti laj. Dhe unë bindem. E njëjta më ndodh, pasi jam larë, me
ndërresat, që nga një ndënjëse, në dhomën ku mbretëron rrëmuja, më urdhërojnë
ti vesh: në se teshat nuk do të më silleshin me prepotencë, besoj se do të
rrija lakuriq gjithë ditën, duke kërkuar që të kujtohem për atë që duhet të
bëja dhe nuk do t’ja dilja. Dhe pastaj, me të gjitha veprimet e tjera të vogla
të përditëshme, si përgatitja e mëngjesit, (ma sugjeron ibriku i çajit, i
mbështetur në një pozicion çfarëdo, të shkoj të pshonis (ma urdhëron shporta e
vendosur në varëse tek hyrja), të blej gazetën apo revistën e ilustruar (ma
kërkojnë me insistim kioskat në trotuar), e kështu me radhë. Në se kur bëj pshonitë,
nis të kotem,
me shportën time plotë, nga një rrugë në tjetrën , midis Fushës së Luleve dhe
sheshit Navona, kjo nuk vjen nga një vullnet i përcaktuar i imi, por nga
ndërhyrja e vazhdueshme e “të jashtmes” në ecurinë ndryshe, të përgjumur e të
plogët të jetës sime. Edhe për gjërat më të rëndësishme, ndodh e njëjta
histori. Në dashuri, për shembull, si të them? jam e përzjerë, por jo për
temperamentin, por sepse nuk di të them jo. Do të mjaftonte ta ilustroja këtë
pasivitet timin, me bisedën që më befasoi, midis dy të rinjve të njohur prej
meje.”Kjo? Ines? Ku ta vendosësh, aty qëndron. I jep shtytjen e parë dhe pastaj
gjithshka funksionon vet.” E gjithë kjo, siç e kam kuptuar, i përket pjesës
sime “të jashme”. Dhe “brendia ime”? Sigurisht që ekziston, por nuk do të dija
ta them, në fakt, si i bëhet të flasësh për diçka për të cilën nuk di asgjë me
përpikmëri? Ndoshta “brëndësisë sime” duhet t’ja dedikojmë pasionin për
pikturën. E ndjej që nuk kam ndonjë talent, por kjo nuk më ndalon të kaloj
gjithë mbasditet duke pikturuar. Banoj në një dhomë të vetme lagjeje, shumë të
ngushtë, kështu jam detyruar të pikturoj tablo të vogla, duke qëndruar në këmbë
në qoshen pranë dritares, ku kam sistemuar kavaletin, në mënyrë që drita e
dobët që vjen nga oborri i zi dhe i thellë si një pus, të bjerë direkt mbi
telajon. Çfarë pikturoj? Pikturoj atë që vërej nga “brendia ime “, duke e lënë
veten të udhëhiqem prej saj. Dikush i profesionit, dua të them një piktor, i pa
kuadrot e mia dhe më tha se duhet t’i
ekspozoja. Po unë, duke i dhënë hak (është një
sugjerim që vjen nga “jashtë”, nuk mund të mos e dëgjoj), në një farë mënyre do
të dërgoj diçka në një të ardhme të largët dhe të pasigurt. Në të vërtetë si i
bëhet të ekspozosh “brendinë” tënde, duke e nxjerrë në sytë e të gjithëve, si
mishra të prera e të përgjakura që duken mbi mermeret e therrtores?
“Brendia” ime
nuk kufizohet të materializohet në
pikturë, herë herë më bën rengje që më lenë në mëdyshje. Diçka që më
ndodhi para disa ditësh, mund ta ilustrojë këtë. Pra, prej disa kohësh isha
presekutuar nga vëmendja e një tipi perfekt borgjez. Në kllapa: kur them
borgjez, nuk më shkon mëndja për
politikën (nuk shqetësohem për politikën, nuk e kuptoj fare), as për shoqërinë
(nuk kam asgjë kundër shoqërisë, kufizohem të mos bëj pjesë në të), por më thjeshtë,
dikush që nuk është katandisur si unë dhe kokën e përdor për të menduar. Por
ç’mendon? Ja ku rri hileja: sipas meje, banalitete, pisllëqe, idiotësira; të
gjitha mall i shitur nga “jashtë”. Mbyll
kllapat dhe vazhdoj. Pra, ky borgjez, më bënte pritë në rrugët e lagjes ku
mendonte se do të më gjente vetëm në bredhjet e mia të kota dhe më ndiqte kudo
ku shkoja, pa më folur, duke mbajtur një distancë prej një ose dy hapash, si të
ishte hieja ime. Një hije shumë e ndryshme nga unë, veçse: e vogël dhe galiç,
me diçka prej derri të egër në personin muskuloz dhe gjoksmadh, në fytyrën e të
cilit zgjatja e shpallur e hundës, i korespondonte mungesa komplet e trurit.
Gjithmonë i veshur në gri, me këmishë të bardhë, kravatën e hollë e të
shtrembëruar, çorape të shkurtëra, këpucë me lidhësa. Dikush mund të thotë në
këtë pikë se i jap shumë rëndësi dukjes. Për zakon, duke parë se jam kështu
pasive dhe se “e jashtmja ime”, dmth pikërisht aparenca, më bën të shoh atë që
do.
“Brendia ime”,
në rastin e këtij borgjezi, nuk ka dashë t’ja dijë. Pastaj, se është a s’është,
natyra prej derri të egër të vogël, ajo veshja gri, çorapet e shkurtëra, “ja
behën” në një nga këto ditët, pasi më pati ndjekur gjer tek porta e shtëpisë, i
jam kthyer dhe me fytyrën time pa shprehje i them: “Në se do eja pra, lart, të
bëj një kafe.” Ta besonte? U përkul, me këmbët e bashkuara, duke shtrirë dorën
e duke thënë: “Më lejoni tu prezantohem: për ju Eugenio, me profesion mësues
gjimnastike.” Nuk thashë asgjë dhe shtyva brënda derën time në errësirë, duke i hedhur ndërkohë një shikim të fshehtë,
për të parë në se më ndiqte. Vinte pas.
Si u fut në
apartamentin tim një dhomësh, m’u hodh me vrik përsipër dhe kështu ndodhi ajo
që ndodhi. Nuk rri të përshkruaj dashurinë tonë, ta quajmë kështu, sepse nuk di
të them asgjë. Gjëra të tilla më vijnë nga “jashtë” dhe nuk lenë gjurmë
“brënda”, as si kujtime. Pastaj, kur gjithshka mbaroi, jemi gjendur mbi krevat,
ai i shtrirë në shpinë dhe unë në cep, pas tij, e mbështetur mbi një bërryl, me
sytë e ngulura sipër tij, drejt dhomës, më e shfytyruar se kurrë. Atëhere ai
filloi të flasë. Zot, sa i aftë ishte të fliste ai njeri. Foli për veten dhe jetën
e tij (gjithmon kishte bërë diçka që i
takonte trupit, mësues gjimnastike, drejtor palestre, masaxhiator, infermier,
trainer), për dashuritë e tij (i pëlqenin studentet, kishte besuar që edhe unë
të isha) për udhëtimet e veta ( kishte qenë me grupe atletësh, gjithandej;
kujtonte mbi të gjitha Japoninë me geishat dhe shtëpitë e çajit); për shijet e
tij muzikore (preferonte kanconetat dhe muzikën e lehtë); për idetë e tij
politike (ishte për Juntën Ushtarake në Kili, donte rregullin dhe ligjin; por
donte edhe për masat sport, “ura” dhe mirëqenie, përndryshe “bëjnë politikë”);
për idetë e tij mbi fenë (nuk besonte por e donte); për librat që lexonte
(libra të verdhë por edhe libra historie); dhe, natyrisht, për sportin (dinte
gjithshka, i njihte të gjithë, lojtarë futbolli, boksierë, garruesit me
biçikleta dhe automobila, notarët, vozitësit.)
E dëgjova
goxha, e ngrirë totalisht, duke hedhur një shikim, si prej idioteje në
çrregullimin e dhomës. Pastaj ai bëri një gjest çfardo, u ngrit ndënjur dhe më
ktheu shpinën, ndërsa hepohej sipër meje, për të marrë paketën e cigareve në
xhepin e xhupit të varur në ndënjëse, atje përbri. Atëhere, diçka më erdhi nga
“brënda” dhe pas një çasti, duke parë në shpinën e tij lakuriqe një bardhësi të
shndritëshme, e habitur unë vet, i
thashë: “Në se nuk ja mbath tani, të ngul një thikë në shpinë.” Prova se ky
kërcënim nuk më vinte nga “jashtë”, psh. nga shfaqja e një thike, por nga
“brënda”, edhe pse nuk mbaja në dorë, unë nuk zotëroja një të tillë. Por zëri
im i famshëm, i ngjirur e grykor funksionoi në çast. Më pa me sy të ngulur një
moment, pastaj u hodh nga krevati, u vesh me nxitim dhe iku. Nga pragu, ama, më
bëri një gjest, duke vendosur një gisht në tëmth, si për të thënë që jam e
marrë.
Duke ngelur vetëm, qëndrova për pak pa lëvizur, më e
shpërfytyruar se kurrë, me sytë e fiksuar në boshllëk. Pastaj jam çuar, jam
veshur dhe gjithmonë e shpërfytyruar dhe e privuar nga mendimi, shkova tek
kavaleti. Mora një penel dhe vizatova një njollë të madhe të kuqe të rrethuar me
thekë me shumë cepa të theksuar që bënte të dukej një kokë me flokë të
shqetësuar. Mu kujtua atëhere të kem parë në një libër astronomie ilustrimin e
flakëve të një eksplozioni të diellit., kaq të madhe saqë toka atje figuronte
si një pikë e errët në një det zjarri. Pa e dashur, por gjithmonë e frymëzuar
nga “brendia”ime, kisha vizatuar këtë flakë ose diçka shumë të ngjashme.
Kështu, pasi punova gjithë mbasditen, shkrova poshtë me të zezë: “Shpërthimi
diellor”. Pra jam shtrirë në krevat dhe shikoja kuadrin për pesë orë rresht,
nga ora shtatë deri në mesnatë. Më në fund më zuri gjumi.
Nessun commento:
Posta un commento