Alberto Moravia: "Virgjëresha dhe droga" - tregim

Alberto MORAVIA

VIRGJËRESHA DHE DROGA

tregim

Përktheu: Agim Mato

Jam rritur me makthin e një nëne pijanece, erotomane, plangprishëse dhe mbi të gjitha piktore diletante dhe e dështuar. Nëna ime është ndarë shumë shpejt nga im at, inxhinjer konstruktor digash (ndoshta një simbol, profesioni i tij!) dhe shkoi të jetojë me të dashurin e rradhës në një papafingo në majë të një pallati antik. Im at dhe unë kemi ngelur në apartamentin e Paridëve. Thashë se jam rritur me makthin e nënës sime. Mbi këtë makth, kisha edhe unë makthin e vetes sime, që çdo gjë e doja ndryshe nga ajo. Nëna ime i lejonte gjithshka vetes në jetë: meshkujt, alkoolin, pikturën dhe shumë gjëra të tjera të pamundura dhe joligjitime. Unë, që fëmijë, jam ushtruar për të krijuar tabu, e vendosur të refuzoj gjithshka, duke nisur nga lodrat dhe nga ëmbëlsirat (studioja te murgeshat, hiqja dorë nga dëshirat e mia, duke bërë lulka për Madonën), gjer edhe dashurinë kur isha më e madhe. Duke hequr dorë, duke ndaluar, duke parandaluar,  duke mohuar atë që ishte jeta ime. Në moshën njëzetekatër vjeç isha akoma virgjëreshë; u diplomova në filozofi, një diplomim me të cilin nuk dija ç’të bëja dhe që e kisha realizuar vetëm për të bërë të kundërtën e nënës sime, gjysëm analfabete edhe pse gjysëm artiste. Menjëherë pas diplomimit u vura të ushtroja profesionin e arreduesit, si vokacionin tim kryesor. Por a mund ta merrni me mend se ku e sistemova laboratorin tim?! Pikërisht në të njëjtin pallat ku ishte papafingoja e nënës sime, në katin përdhesk.

Në këtë kohë, kush më ka parë, do të ketë klithur: ”Sikur të ketë fluturuar nga një reviste mode”. Isha pikërisht kështu. Ju kujtohen fotografitë publicitare  të revistave të modës, në të cilat modelet “prezantojnë” të ashtuquajturat “linja” të të ashtuquajturave “stinë”? Ato vajza të dobëta në kulm, me sy provokues dhe buzëqeshje verbuese, me trupin e orientuar në mënyrë të sforcuar dhe si prej kukulle, me këmbët e lëshuara nga njëra anë dhe bustin në anën tjetër, me krahët e shtrira jashtë, dhe me shprehjen e fytyrës, diçka sterile dhe histerike dhe e gjitha kjo për të ilustruar në mënyrë dramatike një pallto apo një veshje tjetër. E, pra, ndërkohë që unë  fillova të kem sukses në arredimin e apartamenteve të borgjezisë parioline, isha egzaktësisht kështu. Një fjalë e vetme mund të më definonte, pa përshkrimet e fundit: e ndrydhur. Isha kështu e ndrydhur sepse gati kisha harruar që isha virgjëreshë. Edhe sepse nuk mundesha që të paktën të dalloja një raport midis ndrydhjes dhe suksesit, dhe nuk ka asgjë si suksesi për të harruar çmimin që kemi paguar për t’ja arritur.

Kujdesem për arredimin e apartamentit të një diplomati të ri që jeton vetëm. Më fton për drekë e për darkë, më dërgon lule, më shoqëron në kinema dhe në teatër, më telefonon në të gjitha ditët. Më në fund fejohemi; im at, që ka simpati për të, jep aprovimin; ime më, që e urren sepse i tingëllon borgjez, jo. Martohemi në kishë, ftojmë njëqind persona në drekën e martesës, nisemi për në Greqi. Gjithshka në rregull, me pak fjalë, përveç natës së parë në hotelin e Athinës ku dhëndërri im, pas disa tentativave të kota, bie në gjunjë, më përqafon këmbët duke qarë dhe më rrëfehet se është impotent. Kthehemi në Romë në dy avionë të ndryshëm; ai ende impotent, unë për gjithmonë, siç thuhet, e virgjër.

Martesa ime e dështuar duhet të kish qenë për mua një kambanë alarmi. Do të doja në fakt të kuptoja që isha martuar “posaçërisht” me një impotent, që të mos i jap gjë askujt, për të ngelur e virgjër. Ndërkohë nuk kam kuptuar asgjë edhe pse më kapi një tërbim i trishtë dhe i fshehtë. Kërkoja diçka, nuk isha më shumë e sigurtë në vetvete, e ndjeja se po gaboja jetën time. Më në fund, pasi lodha trurin, m’u duk se e kuptova: gabimi qëndronte në faktin se jetoja egoisten, duke ju kushtuar tërësish vetes sime dhe në ç’ mënyrë pastaj? Për ti ndaluar vetes praktikisht gjithshka. Do të duhej ndërkohë ta lija veten, t’u kushtohesha të tjerëve ose një dashurie tjetër. Mbi gjithshka, virgjiniteti im kishte humbur tashmë, në sytë e mi, kuptimin e tij të pastërtisë, ishte bërë ftohtësi dhe thatësirë. Po, unë duhet të dashurohem për të mos qënë më e virgjër dhe të dua një burrë e t’i kushtohem atij.

Një nga këto mbrëmje zëri i ngjirur dhe i ulët, prej të alkolizuare i nënës sime më thotë në telefon se në paapafingon e saj ka një festë; e përse të mos shkoja, do të argëtohesha dhe do të më bënte edhe mirë, kohët e fundit i kisha lënë përshtypjen të isha e lodhur e nervoze. Po i përgjigjesha se nuk më interesonte të argëtohesha, ndërkohë që i thoshja vetes “është e vërtetë që nuk të intereson?” dhe atëhere pranova.

Festa e nënës sime ishte një mbledhje melankolike e një numri personash të ngjashëm me të: piktorë pa treg, shkrimtarë pa talent, intelektualë pa prestigj, të gjithë ama, sipas nënës sime, të destinuar nesër  për çmime të pashmangëshme. Përballë këtyre njerëzve provova të njëjtën ndjenjë neverie si përpara leckave dhe rrangallave piktoreske të peshkuara nga nëna ime me të cilat kishte arreduar papafingon. Unë isha ndërkohë për njerëzit e suksesit, siç isha për divanët e mëdhenj, për tavolinat masive, për trapezeri të pasura dhe të kushtueshme.

Po kërkoja të falur për t’u larguar kur nëna ime u hodh në qafën e një të porsaardhuri, një i ri me bukuri të jashtëzakonëshme. Nëna ime pra, e prezantoi të porsaardhurin në rreth. Nuk ishte italian por amerikan dhe quhej Roberto që do të thotë Bob. Kur më erdhi radha, nëna ime ma hodhi madje përsipër, duke thënë, me një shkelje syri të djallëzuar, që ishim bërë për njeri tjetrin. Djaloshi u kruspullua para këmbëve të mia, me gotën në dorë, por nuk më foli. Atëhere e pashë; dhe kur erdhi momenti që t’ja hiqja shikimin, siç e do edukata e mirë, vazhdova ta shihja. Zot, sa i bukur ishte! Në mënyrë të pasjellëshme, paturpësisht, me lakmi, jam zhytur të hetoj sytë e mahnitshëm të blertë në të kaltër, të lëngëshëm, hundën fisnike të drejtë e të pastër, gojën e mrekullueshme mospërfillëse e krenare. Më la ta shikoja mirë e mirë, edhe pse në heshtje: duhej të ishte mësuar me këtë. Pastaj, u çua vrik në këmbë dhe, pa më përshëndetur, doli nga papafingua.

Ngela pa lëvizur, më shumë e habitur, se sa e eksituar, ndoshta një minutë apo dy dhe pastaj u lëshova pas tij. Gjëja e parë që pashë, pasi dola në zgjerimin para pallatit, ishte djaloshi i stepur dhe në mëdyshje, midis automobilëve të parkingut. Instiktivisht shkova tek makina ime  dhe jam ulur tek timoni, duke lënë hapur dritaren, siç kisha parë t’ua bënin shumë herë prostitutave, në vendin e tyre të pritjes. Prita pak, djaloshi e kuptoi, erdhi drejt e tek makina, u ul përkrah meje dhe më tha pa u vonuar adresën ku donte ta çoja, pikërish siç bëhet me një shofer taksie.

Nuk lëviza gjersa më spjegoi. Me pak fjalë, ai nuk kish para dhe donte që ta çoja deri tek një bar shumë larg, ku duhej të takonte dikë që ai e quante një “lidhje” d.m.th., siç më spjegoi pa siklet, një shitës droge. Natyrisht, tani duke e çuar, duhej të paguaja edhe drogën. Shprehej në një italishte të pastër, madje me ndonjë fjalë ose modulim romanesk, që tingëllonte e çuditëshme në buzët e tij.

E pranoj, nuk e prisja një propozim të ngjashëm: moraliste siç isha, më dukej se disa gjëra duheshin thënë duke i ardhur rrotull dhe me nënkuptim. Ai atëhere e ka përkthyer heshtjen dhe habinë time si fillimin e një refuzimi, dhe me një zgjidhje të dëshpëruar e të çuditëshme më propozoi një shkëmbim: në se do ta shoqëroja dhe do ti paguaja drogën atij, më pas do të ishte gati të më çdebitonte me një çmim, ta quajmë sentimental. Për të gjithë këtë në fillim mendova: “Pra, iu duka një beqare e uritur për dashuri që më propozoi diçka të tillë të ngjashme?”, por pastaj e kuptova që ishte vetëm padurimi frenetik, spazmatik prej toksikomani. Atëhere, kushedi si,  shpërtheu brënda meje një vendim i egër. Në mënyrë brutale i thashë se do ta bëja atë që dëshironte, por pas dashurisë, jo më përpara. Duhet të kem folur me një padurim akoma më të prerë dhe të dëshpëruar se i tij, sepse më pa vetëm një çast, i habitur, dhe pastaj, si e kuptoi se nuk do ta lija, pohoi me kokë. Zbritëm me shpejtësi nga makina, e mora nga krahu, gati nga frika se më ikte dhe hymë në pallat.

Do ta besonit? Në laborator, kur pasi jemi xhveshur, ju afrova atij që më priste i ulur mbi divan, duke pirë duhan i zhytur në mendime, dhe e paralajmërova: “Shiko, se jam e virgjër”. Ai, në një mënyrë fëminore e të këndëshme më bëri një inskenim. Më duket sikur dëgjoj akoma zërin e tij, që, zemërthyer dhe i dërmuar, protestonte me theksin e tij qesharak anglo-romanesk. Po si? Isha e virgjër? Dhe ja thoshja kështu? Dhe nuk turpërohesha? Dhe përse kisha pritur kaq gjatë? Dhe nuk mendoja se për të do të ishte një mundim i dyfishtë? Dhe, me pak fjalë, pse nuk ja thashë që në makinë, atëhere, nuk do të kishte hypur, do të kishte kërkuar dikë tjetër, etj. etj.

Nuk ju përgjigja fare. Isha shumë e prekur në sedër dhe në të njëjtën kohë, e sigurt tashmë për gjahun tim, sepse ndjeja në zërin e tij më shumë nënshtrim të zemëruar se sa revoltë. Dhe në fakt, pas pas pak, me vrull të sforcuar dhe të shkathët, u hodh sipër meje dhe gjithshka ndodhi shumë më lehtë, më shpejt edhe më me dhëmshuri nga sa e kisha imagjinuar. Pastaj erdhi surpriza  e madhe, e vërteta, e mrekullueshmja e asaj nate të paharrueshme: në vend të kujtoja premtimin tim për ta çuar të takonte “lidhjen”, ja ai fle midis krahëve të mia. Qëndruam kështu disa orë, unë në shpinë dhe ai i përqafuar me mua me kokën mbi gjirin tim. Pastaj jam çliruar pak nga pak dhe shkova të marr një kuvertë me të cilën e mbulova e u shtriva përsëri bri tij. Nisa të reflektoj dhe më në fund e kuptova: Providenca, Zoti,  më dërgonte një burrë që dukej në masën time për moralizmin tim: unë do të duhej ta  shpëtoja nga droga me dashurinë time të madhe. Kisha gjetur, me pak fjalë, dikë që t’i kushtohesha dhe, duke e shpëtuar, do të shpëtoja edhe vetveten.

Nuk po zbuloj të veçantat e dashurisë sonë. Dashuritë janë të gjitha të barabarta dhe kush më lexon mund të imagjinojë tonën duke menduar për një nga të tij. Gjithashtu, mbi dashurinë nuk ka asgjë për të thënë, është një gjë e papërshkrueshme, kur flitet për dashurinë, në realitet flitet për rrethanat anësore që e shoqërojnë. Në rastin tim rrethana quhej drogë. Që do të thotë se probabiliteti ishte se e doja, mbi të gjitha, sepse doja ta shpëtoja, dhe nuk doja ta shpëtoja sepse e doja. Lypset të thuhet se fitorja ime mbi drogën ishte e shpejtë dhe totale. Gjithë aftësia ime dërrmuese, si një ushtri që sulmon armikun në pikën më të dobët në formacionin e vet, u vërsul kundër vesit fatal të këtij djaloshi, përzëmërsisht i urtë dhe dhelpërisht rebel. E arrita fitoren edhe falë një lloj shkathtësie, duke shoqëruar Robertin në profesionin tim të arredueses, duke zëvendësuar drogën me punën. Nuk ishte i mefshët, kishte shije, ishte vetëm përtac, i privuar nga respekti për veten. E emërova sekretarin tim, me një rrogë dhe detyra të sakta. Si gjithmonë,  i bindur me një vullnet të dukshëm në kushtet e tij të reja. Edhe pse isha e vëmendëshme të mos e tregoja, isha e marrë nga gëzimi: më në fund dashuroja dhe isha e dashuruar. Dhe isha e dashuruar nga njëri prej burrave më të bukur që mund të kishte në botë. Pastaj, përnjëherësh, ja dhe katastrofa. Një ditë nuk u paraqit në laborator. Në vend të tij gjeta një pusullë, madje fyese, në të cilën më thoshte se jam tepër borgjeze, që e sëmurën divanet dhe poltronet e mia, që edhe pse nuk jam më virgjëreshë, kam ngelë në mentalitet e tillë. Kështu më braktisi, duke më falënderuar për gjithshka dhe më lutej të mos e kërkoja.

Ngela e tmerruar, e humbur. Pra dështova në momentin që ushqeva iluzionin se ja kisha arritur asaj që kërkoja. Pra kisha besuar se isha e dobishme; dhe përkundrazi nuk munda të isha veçse e dëmëshme. Pra, edhe në dashuri unë tentoja në mënyrë të parezistueshme të mohoja, të ndaloja, të krijoja tabu. Djaloshit, në fakt, qoftë pra nga dashuria, unë i kisha krijuar tabunë e drogës. Por tani, logjikisht, edhe në se për logjikën e çmendur të pasionit, unë duhej të ndryshoja drejtimin e vitalitetit tim. Deri tani kisha frenuar, tani duhej të lejoja, të liroja, të nxitja.

Hypa në papafingo, tek nëna ime. E kisha takuar tek ajo. Me siguri, do ta dinte ku kishte shkuar. Nëna ime po pikturonte një nga kuadrot e saj të tmerrëshme. La pikturën dhe erdhi të më takonte; dhe unë, për një çast, duke parë nga kjo grua e vogël me kominozhe prej kanavace të flliqur nga ngjyrat, me faqet prej molle të kuqe dhe të fishkur, paksa mongoloide, pata ndjeshmërinë e saktë se gjendesha përballë një rivaleje fitimtare dhe të pamëshirëshme. Në çmendurinë time, gati mendova se ndoshta ishte ajo që e largoi prej meje djaloshin. Por nëna ime ma hoqi dyshimin. Djaloshi kishte shkuar të jetonte  në një vilë në fushë me një grua të pasur dhe të pjekur. Ndoshta i ishte kthyer drogës? Kurrë më, mu përgjigj nëna ime me pa të keq, fare drogë, ishte një dashuri e madhe, dashuria e parë e madhe e jetës së tij, pa drogë, as e premtuar, as e ndaluar. Pikërisht këtë dashuri, nuk munda dot të mendoj për atë që ai kishte nevojë dhe me sa duket, unë nuk isha në gjendje t’ja jepja.

Pasioni më këshilloi një vendim ekstrem dhe në kufijtë e krimit. Njihja një mjek që kishte qenë i dashuruar me mua dhe është ende edhe sot. Shkova tek ai, i tregova historinë time, i thashë se ai duhej të më siguronte një shiringë dhe një sasi heroine. Ai më pa me një shprehje njëherësh të dëshpëruar dhe të furishme dhe u tremba për një çast se do të më flakte me forcë jashtë studios së tij, Por përnjëherësh u qetësua dhe me një cinizëm edhe më të madh se timin, më tha se do të më jepte gjithshka që doja, në se për një herë të vetme, bëja dashuri me të. Nuk i thashë as po, ose më mirë ja thashë duke u shtrirë drejt e mbi krevatthin me mushama të bardhë, si për një operacion të rëndësishëm edhe pse të pakëndëshëm. Ditën tjetër mora një paketë ku kishte brënda shiringën dhe shishkat e drogës. E vendosa çdo gjë në çantën time dhe u nisa me makinë në drejtim të Sakrofanos, ku gjendej vila në të cilën djaloshi jetonte sëbashku me rivalen time.

Në mesditë mbërrita. Pikërisht në çastin kur po hyja në rrugën që të çonte tek vila, ja ku u shfaq një makinë, me djaloshin në timon. U zhduk prapa një kthese të rrugës; bëra marshën mbrapa dhe e ndoqa. E kapa lehtë sepse e ngiste ngadalë, si dikush që dëshiron të marrë dikë në ecje e sipër. Kur i jam afruar, i bie borisë dhe ai shpejt shkoi të ndalonte pranë një hendeku. Ndala makinën time përbri me të tijën, dhe pa e përshëndetur, pa i thënë asgjë, por duke e shikuar ngultas në sy, i tregova shiringën. E pashë të zbehet dhe të turbullohet, buza e poshtme filloi t’i dridhej. Pastaj bëri një gjest se ishte dakord dhe u hodh nga makina. Zbrita edhe unë. Por ai vazhdoi nëpër një shteg gardhi dhe pastaj i ra përmes një lëndine me barin e harlisur të majit, që arrinte deri në gju.

Shihej se oferta ime e heshtur kishte zgjuar dashurinë e tij, ose të paktën mizorinë e tij, ose ndoshta, po shihte rrëzimin përfundimtar të moralizmit tim. Sigurisht bëmë dashuri me furi të pazakontë, të zhytur në barin e dëndur e të thellë. Pastaj qëndrova në shpinë, me sytë e kthyer nga qielli i kaltër e i ndritshëm, në të cilin në këtë çast, fluturonin dy zogj, duke ndjekur njeri tjetrin dhe duke ushtruar një zallamahi fluturimesh të gëzuara.

Tani ai qëndronte i ulur përbri dhe, në se doja, mund të shikoja krahun e tij të zhveshur me dorën që prekte venën para se të futej ageja e shiringës. Mbylla sytë dhe pastaj, pas një momenti shumë të gjatë, duke e ndjerë të rrëshqasë tashmë përbri meje, i rihapa dhe e pashë. Qëndronte i shtrirë me qepallat e ulura, shumë i zbehtë, i palëvizshëm, i zhytur me flokët bionde në lëmshin e gjelbër të barit. Mendova me mendjelehtësi se droga e mbushte me qetësi, si vdekja. Pastaj, duke parë se nuk lëvizte, i thirra, e shkunda dhe atëhere e kuptova se kishte vdekur.